Badania obserwacyjne – na czym polegają?

Tego typu badania stanowią jedno z podstawowych narzędzi stosowanych w nauce. Służą możliwie rzetelnemu opisywaniu rzeczywistości z zastosowaniem wcześniej ustalonych miar ilościowych. Efektem badań obserwacyjnych jest więc raport zawierający naukową wiedzę o pewnym fragmencie rzeczywistości. Istnieje kilka odmian tego typu badań, a każda z nich ma swoje zastosowania.

Badania analityczne

Badania obserwacyjne mogą opierać się na analizie pewnych danych. To tutaj mieści się podtyp badań ekologicznych – opartych na obserwacji grupy badanej w warunkach możliwie zbliżonych do naturalnych lub całkowicie naturalnych. Można też wyróżnić tutaj badania kohortowe. W celu ich wykonania dobiera się grupę charakteryzująca się określonymi cechami, a następnie obserwuje ją według założonych wytycznych.

Badania analityczne są szczególnie ważne w medycynie – na tej metodologii opierają się na przykład wszelkie analizy próbek pobranych w laboratoriach. Obserwacja i porównywanie parametrów z normami może przynieść bezcenną wiedzę o stanie zdrowia pacjenta.

Badania opisowe

Ten typ badań obserwacyjnych jest zwykle początkiem większych programów badawczych. Opiera się na gromadzonych danych, najczęściej z bardzo dużych prób, które pozwalają uogólnić wyniki na całą populację. Na podstawie badań opisowych można mówić jedynie o korelacji, czyli częstościach współwystępowania zjawisk. W żadnym wypadku nie da się wnioskować o związkach przyczynowo – skutkowych, do tego służy inny typ badań – badania eksperymentalne.

Istnieje kilka podtypów badań opisowych. To między innymi studia przypadków, ale też badania podłużne (pokazujące zmienność danego stanu rzeczy czy cechy w czasie) i przekrojowe (obrazujące stan rzeczy w danym momencie, na przykład zainteresowanie konsumentów danym produktem lub częstość występowania choroby).

Obszary zastosowania

Badania obserwacyjne stosuje się w bardzo wielu różnych dziedzinach nauki. To między innymi badania społeczne i konsumenckie, ale także badania medyczne czy przyrodnicze. Obserwacja należy do podstawowych technik badawczych naukowców zgłębiających każdą dziedzinę. Często stanowi główne źródło danych, ale bywa też stosowana jako technika pomocnicza.

W wielu przypadkach można także zastosować je zamiast badań, które wymagałyby ingerencji w środowisko czy w organizm człowieka. Wprawne oko badacza jest w stanie stwierdzić pewne prawidłowości na podstawie danych obserwacyjnych. Ponad to, jest to metoda pozwalająca zaoszczędzić spore kwoty pieniędzy – obserwacja nie kosztuje wiele w porównaniu do eksperymentów, zwykle przygotowanie takich badań jest też mniej pracochłonne.

Najczęściej zadawane pytania
(FAQ)
W jaki sposób badania obserwacyjne przyczyniają się do oszczędności budżetowych?

Przygotowanie i przeprowadzenie badań obserwacyjnych jest zazwyczaj mniej kosztowne niż przeprowadzanie eksperymentów, co sprawia, że są bardziej oszczędne. Obejmuje to również aspekt zaoszczędzenia czasu badaczy.

Czy badania obserwacyjne są bardziej przydatne jako technika pomocnicza, czy jako główne źródło danych w badaniach naukowych?

Badania obserwacyjne mogą pełnić rolę zarówno techniki pomocniczej, dostarczając dodatkowych informacji, jak i stanowić główne źródło danych w badaniach naukowych. Zwłaszcza tam, gdzie inwazyjne metody byłyby trudne lub nieetyczne.

W jaki sposób badania obserwacyjne mogą zastąpić inne formy badań?

Badania obserwacyjne mogą zastąpić bardziej inwazyjne formy badań, umożliwiając uzyskanie danych bez konieczności ingerencji w badane środowisko.

badaniabadania obserwacyjnepacjent